De eerste winterse periode: "De Battle der Lage Landen"

Voorgeschiedenis

Na de extreem zachte en natte 1e december-decade waren de meeste pessimistisch over het verdere verloop van de maand en de hele winter. Er sneuvelden diverse dagrecords, het leek meer Oktober dan December.

Eindelijk stroomde er de afgelopen week (gedurende de week voor zaterdag 16 december) geleidelijk koelere lucht Noordwest Europa binnen. Deze kwam van oorsprong van het west-noordwesten van de Atlantische oceaan. Vooral in het Sauerland ging de neerslag soms al over in sneeuw. De bovenlucht werd uiteindelijk zo koud, dat zelfs de hogere delen van Nederland te maken kregen met natte sneeuw. De koudere lucht kon binnendringen langs de achterkant van een depressie, die zich vanaf Bretagne ontwikkeld had en zich nu nestelde voor de Noorse kust. Er was dus eindelijk een keer een noordwestelijke wind. Dit was de eerste onderbreking van een lange tijd dat de depressies ook zeer zuidelijk op Europa afkwamen, maar dan vervolgens scherp afbogen en over Groot-Brittannië heen naar het hoge noorden trokken. Een vrij apart stromingspatroon dat wekenlang geblokkeerd was geweest. Lees hierover meer in het stukje over de weerperiode November en eerste helft December 2000. Bovenstaande depressies waren steeds verantwoordelijk voor de soms zeer hoge temperaturen tijdens de hele eerste helft van December en ook een groot deel van November.

Ondanks dat het water van de Noordzee zeer warm was tijdens de eerste helft van december (10 graden), werd het op Zaterdag 16 december in het oosten en zuidoosten van het land nog maar 3 a 4 graden. Vlak over de grens in het Duitse laagland lag de temparuur nog maar net boven 0. De vorstgrens was gezakt tot 300 a 400 meter. Tijd om vanaf deze dag het winterweer van deze boeiende winter te gaan beschrijven in gedetailleerde vorm.

Zaterdag 16 December

Er is de dag ervoor eindelijk een keer koudere en enigszins onstabiele lucht over het land uitgestroomd. Dennis is in het Montferlandse bos gaan mountainbiken en ziet geclusterde (sneeuw)buien min of meer als een lijn achter elkaar over het Reichswald, het bosgebied langs de grens ten zuiden van Nijmegen, trekken. De vorstgrens ligt op 300 tot 400 meter N.A.P, verder is het 3 à 4 graden in Oost Nederland. Gijs neemt zowaar natte sneeuw waar in Groesbeek (ten zuid-zuidoosten van Nijmegen op het stuwwalcomplex van Nijmegen) om 10 uur 's morgens bij amper 3 graden, op dat moment zeer uniek. Rond 14.00 uur, wanneer hij weer door Groesbeek rijdt, neemt hij opnieuw natte sneeuw waar. Het is een buienlijntje (niet erg actief) dat urenlang op dezelfde plaats blijft liggen. Af en toe is de neerslag matig van intensiteit, met vooral dan natte sneeuw, maar meestal is hij slechts licht. Voor het eerst ligt de temperatuur de hele dag rond een graad of drie in ons gebied, in ieder geval rond of beneden de normaal voor de tijd van het jaar.

De dagen erna ging er geleidelijk een zuidoosten wind waaien onder invloed van het opbouwende hoog boven Scandinavië en centraal Europa, in ieder geval eindelijk een duidelijke verandering. Omdat de kou erg ver weg was leek het in eerste instantie eerder (vrij) zacht te blijven dan dat het hogedrukgebied direct voor kouder weer zou zorgen. In een groot gebied van over Polen, Duitsland en Nederland werd echter droge lucht aangevoerd, was het vaak helder, en omdat het met name in eerste instantie niet erg hard waaide (kleine drukgradiënt) kon het in dit hele gebied flink afkoelen aan het aardoppervlak als gevolg van de nachtelijke uitstraling. Hierdoor ontstond een zeer sterke inversie waaronder een koude plaklaag aanwezig was. De zon had duidelijk te weinig kracht om deze inversie overdag op te ruimen. In plaats van zacht werd het dus geleidelijk kil. Woensdag 20 december stond er tijdelijk een stevige koude oostelijke wind (tot kracht 6).

De temperaturen kwamen deze dagen (tot en met vrijdag) geleidelijk dan ook nauwelijks meer boven het vriespunt uit in grote delen van Nederland, terwijl we ons in feite in zeer zachte lucht bevonden (500 meter hoogte soms +11 graden en op 850 hPa meer dan +5 graden). 's Nachts vroor het licht en later ook af en toe matig (tot -8 graden), als gevolg van enkele perfecte stralingsnachten. Op vrijdag werd er al op een aantal plaatsen geschaatst (kleinere plasjes).

Op donderdag begon het hogedrukgebied zich geleidelijk naar centraal Europa terug te trekken en ontwikkelde zich boven Scandinavië een klein lagedrukgebiedje. In eerste instantie maakte dit voor ons weer niet zo veel uit. Vanuit de regio Groenland was inmiddels echt koude lucht op weg gegaan naar onze omgeving toe en deze lag nog ergens ver naar het noorden ter hoogte van noord of midden-Scandinavië. Dit gebeurde langs de oostkant (koude kant met noordstroming) van een krachtig hoog dat zich nabij Groenland had ontwikkeld. Deze nieuwe drukverdeling zorgde voor een soort glijbaan voor koude poollucht in de richting van West-Europa.

Nederland zelf lag vrijdag en zaterdag in een vrijwel gradiëntloos gebied wat betreft de luchtdruk. Vanuit het zuiden was echter heel langzaam zachte lucht op weg naar Nederland en vanuit het noorden dus de koude lucht. De spanning steeg dan ook langzaam maar zeker voor wat het weer voor de dagen erna, de kerstdagen dus, in petto zou hebben.

Maandag 18 December

De depressie bij Noorwegen trekt richting Rusland. De vraag is wat er nu gaat gebeuren. Er heeft zich extreem zachte lucht met temperaturen van 15 graden boven Frankrijk verzameld in een warme sector. De warme lucht komt nu tot aan de Belgische grens. Ondertussen wordt de luchtdruk hoger boven Scandinavië. Men weet niet precies wat een nieuwe grote depressie op de oceaan gaat doen. Later zou blijken dat hij ver op de oceaan uiteindelijk stil blijft liggen.

In Nederland begon vandaag een ZO-wind te waaien en droge koude lucht in Noord Nederland boekte terrein.

Dinsdag 19 December

In Zeeland ligt de temperatuur op zo’n 8 graden, in Groningen iets boven 0. De zachte lucht ligt stil.

Woensdag 20 December

De wind is meer naar oost gegaan en werd zelfs tijdelijk kracht 6. In Polen en Rusland is echter geen koude lucht voorhanden. Die moet zich dag voor dag ontwikkelen. Duitsland komt elke dag een graadje lager uit. Er was vrij veel bewolking en dus was het erg kil weer.

Donderdag 21 December

Heel Nederland is eindelijk helder geworden. De oostenwind nam gedurende de dag weer steeds verder af. Omdat het boven Duitsland en Polen meer opklaarde dan verwacht kon door sterke afkoeling een stabiele inversie ontstaan, tekenend voor de winterse hogedruk in onze contreien. Het hoog van Scandinavië echter is niet afgesnoerd en het trekt richting Midden Europa.

Mistvelden kwamen in Noord-Duitsland tot ontwikkeling en temperden de vorst ‘s nachts, maar veroorzaakten wel de eerste ijsdag van het jaar in Groningen. De mist trad daar namelijk vanuit het oosten binnen.

De recordwarme Oostzee (8 graden tegen 3 normaal) tempert de vorst in Zuid Scandinavië.

Midden Nederland zat vandaag precies in een heldere koude droge sleuf {NOAA} die vanuit Tsjechië over de Harz kwam. Boven Groenland is zich een sterk hoog aan het ontwikkelen. In Scandinavië ontwikkelt zich tegelijkertijd een klein lagedrukgebiedje. Voor vrijdag wordt verwacht dat er een krachtige koudegolf zal beginnen af te zakken vanuit het hoge noorden richting onze contreien, maar of hij ons land zal kunnen bereiken en wanneer hij dan precies aan zal komen, dat is nog onzeker. Polen en Oost Duitsland krijgen sneeuw vanuit de Oostzee! Via Noorwegen en Denemarken pikt dit systeem de nodige vocht en kou op, om vervolgens ergens op zaterdag waarschijnlijk ook ons land te bereiken.

Vrijdag 22 December

Denemarken heeft -4 tot -6 graden als maxima op deze vrijdag!

Tegelijk krijgt zachte lucht in het zuiden (met 20 graden door föhn in de Pyrineeën) een impuls richting ons, begrensd door een inactief warmtefront. Er is een langgerekt laag ontstaan ten zuidwesten van Engeland tot aan Portugal. Afgelopen nacht vroor het tot tegen de 10 graden in Noord en Oost Nederland terwijl de temperaturen in Zeeland en Brabant overdag ruim in de plus kwamen! Inderdaad begint hele koude lucht nu vanuit het hoge noorden al naar het zuiden te stromen, maar de weg is nog erg ver. Dit is de 1^e ijsdag in Zeddam.

Op Zaterdag 23 December

In Wageningen was er vanmorgen nog 5 graden vorst. De wind was vandaag tijdelijk vrijwel helemaal weggevallen. Volgens de nieuwe verwachtingen vanmorgen gaat de koude lucht ons land inderdaad minstens gedeeltelijk bereiken. Het wordt dus spannend.

In Zuid Nederland en het Ruhrgebied waren de temperaturen om 1:00 ‘s middags naar waarden tussen de +5 en +12 graden (deels door föhn-effecten in Zuid Limburg) opgelopen. Zeer zachte lucht druppelde er werkelijk binnen vanuit België met een heel erg zwak zuidenwindje en deze zachte lucht drong heel langzaam verder op naar het noorden. De lucht was in heel Nederland helder en het was vrijwel windstil. De landelijke temperatuursverschillen zou je afgaande op het zicht naar buiten niet verwachten. Er was totaal geen actief weer aanwezig, zelfs geen wolkenvelden. In het koude gebied was de hele dag een zeer sterke inversie aanwezig.

’s Middags in Essen +3 graden en tegelijkertijd in Bocholt -2 graden. In de bovenlucht overal temperaturen van +10 tot +13 graden op 850 hPa (1500 meter!). In Noord en Oost Nederland, Zeddam lag ongeveer op de grens, was het de 2^e ijsdag na gisteren. In de bus naar Arnhem zagen we een soort glazen frontje in de onderste luchtlagen vanuit het zuiden overkomen. Er waren plotseling wat lage langwerpige stratusflarden aan het eind van de middag en deze bevonden zich op een soort smalle lijn. Toen dit gepasseerd was verdween de in de schaduw de tot dan toe nog aanwezige rijp zeer snel, omdat de temperatuur een sprongetje gemaakt had. Zeddam is in tegenstelling tot Milsbeek net aan de koude kant van het frontje gebleven, zodat hier de tweede ijsdag op rij een feit is. Aan het eind van de middag trok het glazen frontje uiterst langzaam weer terug naar het zuiden. Het glazen frontje lag uiteindelijk ongeveer vanaf Essen tot over het zuiden van het land. Langs het hele frontje bevonden zich aanzienlijke temperatuurverschillen.

In Wehl herhaalde zich dit veel mooier en omgekeerd. Mistflarden die stapvoets in de onderste 100m optoogden naar het zuidwesten en de tijdelijke dooi in het verder praktisch windstille weer alweer verdreven. In Wageningen en Westervoort werd vandaag geschaatst. De situatie was vandaag in Nederland met hele zwakke lokale windjes en grote temperatuurverschillen heel apart, vooral omdat het verder praktisch strakblauw was.

17.00 uur: Het vriest in Doetinchem 3 graden. Prachtige vrieslucht bij zonsondergang. In het zuiden is hoge bewolking te zien en in het noorden zit ook vocht. Op het weerbericht is te zien dat de koude lucht inmiddels al een stuk verder is komen afzakken en het verwachte koufront ontwikkelt zich verder. Het warmtefront over Frankrijk komt maar langzaam dichterbij vanuit het zuiden. Zeddam en Milsbeek liggen nog steeds precies in het steeds smaller wordende niemandsland tussen de twee fronten in.

23.00 uur: Lange hoge wolkenranden komen vanuit het noorden binnen als eerste teken van het naderen van het koufront. We denken dat de echte koude lucht zich later vannacht wel eens een eind over ons land kan uitbreiden. De bewolkingszone moet echter nog dik worden en pas later in de nacht en de volgende dag kan er volgens de voorspelling dan neerslag gaan vallen, nog voor de botsing met het warmtefront. De verwachtingen geven later in de nacht een grote kans op neerslag aan. We denken allebei dat het in de ochtend al wel eens aan het sneeuwen kon zijn. Een spannende nacht, maar we moeten wel gaan slapen.

Zondag 24 December

’s Morgens is het licht bewolkt. Het heeft in Zeddam weer matig (5-7 graden) gevroren. Er is vooral veel sluierbewolking aanwezig. Zeddam ligt dus nog steeds in het niemandsland. Voor Milsbeek, zo’n 25 km. hemelsbreed ten zuidwesten van Zeddam, geldt eigenlijk hetzelfde. Een verbrokkeld sneeuw en vooral ijzelgebied kwam de afgelopen nacht tot de noordelijke Achterhoek en is toen uitgedoofd {radar}. Dit gebied heeft met name in het gebied tussen Arnhem en Ede tot een aantal verkeersongevallen geleid.

Er staat een zwak noordoostelijk windje in onze regio. Essen meldt +2 graden, de Kahler Asten (+848 N.A.P) in het Sauerland +2 graden en Aaken zelfs +7 graden. België heeft regen bij temperaturen rond het vriespunt in de Kempen en sterke dooi in het westen en zuiden. West Nederland heeft te maken met motregen en ijzel.

Buiten zijn sommige wegen spekglad door aanvriezing van vocht op het wegdek, zo ondervindt Dennis tijdens het Mountainbiken. De ijsdikte op de visvijver is zo’n 5 cm. In het noorden hangt een egale donkere lucht, in het zuiden komt snel middelbare en lage bewolking opzetten. De fronten schuiven de arena binnen...

12.00 uur: Dennis belt met Gijs voor de actuele info op internet, die hij helaas niet bezit.

In België valt regen. In het westen van ons land veroorzaakt ijzel problemen. In Noord Nederland valt ijsregen en sneeuw en de voorste begrenzing van de regen-sneeuwlijn ligt over Drente-Twente en deze strekt zich naar zowel het westen als oosten (Duitsland) uit. Lemmer meldde vanmorgen al 7 cm sneeuw. Er is nu lichte dooi in Milsbeek. Over noord en midden Nederland ligt een vrij brede band met actieve neerslag. Aan de zuidzijde van die band valt de neerslag als ijzel. In het zuiden van het land en het zuidelijke deel van de neerslagzone bevindt zich namelijk nog altijd zachte lucht in de bovenlucht, het nulgraden niveau ligt er rond 5000 voet (meer dan 1500 meter hoogte). Aan de noordzijde bevindt zich echter de koude lucht in alle luchtlagen, waardoor daar de neerslag in de vorm van sneeuw valt, eveneens bij temperaturen aan het aardoppervlak rond het vriespunt.

13:30 uur: De sneeuwgrens ten noorden van ons ligt boven Apeldoorn en zakt uiterst langzaam zuidwaarts af. Nu is het laatste blauwe gaatje bijna verdwenen. Langzaam lopen de fronten op elkaar in. Nu dooit het ook in Zeddam. De spanning stijgt met het uur.

14:00 Vrij gestructureerde bewolking vanuit Limburg komt vrij snel opzetten. De zachte lucht gaat toch niet ook de Achterhoek veroveren? In Milsbeek is het zwaar bewolkt en enkele graden boven 0.

14:30 uur: Schiphol meldt sneeuw. De botsing tussen de 2 fronten is nu in volle hevigheid begonnen. Over midden Nederland en een groot deel van Duitsland ligt een neerslaggebied stationair met op veel plaatsen matige sneeuwval. In Zeddam dooit het ongeveer 4 graden. Er staat een windje uit noordwest. De lucht wordt steeds grijzer en egaler. The battle begins. Wordt het ook bij ons de eerste witte kerst sinds 1981? Krijgen we weer een week sneeuwluchten zoals in 1990. De spanning stijgt met de minuut, maar voorlopig lijkt het er nog niet op, met een veel te hoge temperatuur. Strenge winters begonnen in het verleden ook met raar weer in de voorgaande weken, dus zou dit een aanzet tot strenge kou kunnen zijn? Nu in ieder geval eindelijk, na een week wapenstilstand, trekken de verschillende luchtsoorten het slagveld der lage landen binnen. Laten we hopen op een langdurige strijd tijdens de kerstdagen!

14:45 uur: Een krachtige noordooster steekt op in Noord Nederland. In de neerslagzone en ten noorden ervan waar op veel plaatsen sneeuw ligt is de temperatuur ook op veel plaatsen net boven het vriespunt opgelopen, waarschijnlijk onder invloed van de veel te warme Oostzee (de noordoosten wind komt in Noord Nederland pal van de Oostzee af). Zonde voor de sneeuw dus aldaar. De berichten gaven vanmorgen aan dat het noorden en ook deels het midden op een witte kerst kunnen rekenen, maar nu dooit het daar….. Voor het zuiden waren ze minder zeker, maar de neerslag is niet ver weg. Er is nog hoop.

18:00 uur: De kerstavond begint. Nog steeds geen sneeuw in Duiven, Zeddam of Milsbeek. Op sommige plaatsen in Midden Nederland ligt inmiddels rond de 10 cm. zegt het weerbericht. Het blijkt echter op veel plaatsen in de sneeuwzone wel net gedooid te hebben, zodat alles enigszins goor aandoet en op veel plaatsen in het noorden van het land was het alweer snel droog geworden en daar ligt vanwege de lichte dooi aldaar helemaal niets. Op de Veluwe ligt de sneeuwzone, enigszins in activiteit afnemend en heel langzaam naar het zuiden trekkend. In Brabant valt op sommige plaatsen regen.

20.30 uur: In Malden neemt Gijs de eerste dwarrelende vlokken waar, tijdens het verlaten van de avondmis. Geen regen of ijzel dus. De temperatuur ligt in de buurt van het vriespunt. Het waait stevig uit het noordoosten en het voelt waterkoud aan. Wat is er gebeurd? Is er geen zachte lucht meer op enige hoogte aanwezig?

22.00 uur: Op de weerradar is te zien dat de activiteit van de sneeuwzone er behoorlijk uit is. Nergens is meer zware sneeuwval te zien. In enkele regio’s sneeuwt het hooguit matig en het is geen gesloten neerslagzone meer. Buiten in Duiven begint het nu te sneeuwen en Dennis meet er -0.3 graden na het kerstdiner met zijn familie bij Opa en oma.

23.30 uur: 1 cm ligt er nu ook in Zeddam. Piet Paulusma verwacht de hele nacht, eerste kerstdag en zelfs op tweede kerstdag perioden met sneeuw. Het KNMI verwacht tussen 0 en 5 cm voor eerste kerstdag. Het blijft afwachten hoe dik het pak wordt en of er morgen lichte dooi komt of dat er een ijsdag met sneeuw genoteerd kan worden. Het komt aan op hele kleine details dit keer, maar we zijn in ieder geval blij dat er sneeuw is gevallen.

00.00 uur: Het begint nu even matig te sneeuwen in Zeddam.

01.00 uur: Gijs reist na zijn familiediner in Malden terug naar Milsbeek. Na 20.30 zijn er daar een tweetal perioden met soms matige sneeuwval geweest. De sneeuw ging tijdens de eerste periode met neerslag wel heel even over in regen en ijsregen om vervolgens een minuut of tien later weer terug over te gaan in sneeuw. Een echt gevecht tussen zachte en koude lucht dus. De temperatuur ligt steeds net onder nul en dat met sneeuw en een stevige noordooster. Tussen de twee perioden was het een uur lang vrijwel droog. Tijdens de rit sneeuwt het echt behoorlijk hard en er wordt stapvoets gereden. In Milsbeek ligt zelfs nog meer dan in Malden. Eindelijk een keer echt geluk.

Tot 2:00 uur, in Milsbeek iets minder lang, heeft het in ieder geval gesneeuwd en soms even matig.

{radar}

Maandag 25 december, eerste kerstdag

Ja, eindelijk een witte kerst. Bij beide ligt 5 tot 7 centimeter verse sneeuw. Er is nauwelijks of geen dooi opgetreden, waardoor het landschap prachtig wit is gebleven. Op de neerslagradar blijkt dat het neerslaggebied sterk aan intensiteit had ingeboet toen het ons bereikte, maar dat juist het gebied van Noord Limburg en de achterhoek nog een paar kleine gebiedjes met matige sneeuw te verwerken kreeg. In Milsbeek trad gedurende korte tijd in de vroege ochtend hele lichte dooi op, getuige de bevroren druppels aan takken en bomen aldaar. Net buiten het dorp en op het stuwwalcomplex vlakbij is de temperatuur echter net onder nul gebleven. Vanaf 08.00 uur (mogelijk eerder al) daalt de temperatuur in ieder geval weer en is het zeker vriezend weer. Gijs heeft toen de volgende foto's kunnen maken van het winterse landschap in zijn omgeving (foto's Gijssie). Overigens ligt nog geen tien kilometer ten zuiden en westen van Milsbeek nauwelijks een centimeter meer. Ook bij Malden zijn grote verschillen in de dikte van de sneeuwlaag over een geringe afstand te zien (Malden-noord 2cm., Malden-zuid 4-5cm.) In de luwte van de stuwwal nabij Milsbeek, aan de zuidwestkant, meet Gijs hier en daar een krappe decimeter sneeuw. Aan de windzijde van de wal ligt slechts een paar centimeter.

Terwijl het onder de lijn Münster-Bocholt-Eindhoven op enkele plaatsen nog licht sneeuwt (inactiverend), is er bij ons een stevige NO wind aan het waaien. In het noorden is het opgeklaard. Lage stratus ontwikkeld zich extra sterk boven de stuwwallen. Dit blijft de hele morgen doorgaan. Dennis maakt met zijn broertje op de slee achter zijn mountainbike een tocht door het Montferlandse bos.

Naar het noorden van het land neemt het sneeuwdek af naar zo'n 3 cm, omdat daar een groot deel van de gevallen sneeuw gister en vannacht weer weg gedooid is. In een grote strook in het verre noorden ligt zelfs niets. In Amsterdam is praktisch niets blijven liggen. In het hele zuiden is nauwelijks neerslag meer gevallen en ook daar ligt deze eerste kerstdag nauwelijks sneeuw. Ook in De Bilt ligt slechts een dunne onderbroken laag, er is dus geen sprake van een officiële witte kerst, dat is nu al duidelijk.

Misschien komt de sneeuwlijn weer opdringen naar het noorden vanmiddag. Twente, Bocholt, en Münster melden -1 graad. Twente heeft 7 cm, terwijl in Drenthe gisteravond al rond de 20 mm. aan neerslag viel, een groot deel in de vorm van (soms ook natte) sneeuw. Hoogeveen meldt van 19:00-19:00 17 mm neerslag. Deelen 6 mm tijdens de afgelopen nacht.

Zeddam en Milsbeek doen het dus ook goed want er is alleen droge sneeuw geweest en dat is lang niet overal gebeurd.

Dennis gaat ’s middags even naar Westervoort, Gijs naar familie in Maashees. Het klaart deels op vanmiddag, maar de lage zon is slechts zeer bescheiden aanwezig. Het is genieten van het winterweer. Een stevige NO wind blijft doorwaaien bij rond –2 graden. In Westervoort is afgelopen nacht nog geen cm gevallen, evenals in Maashees.

De stratus verdwijnt, maar in de hogere luchtlagen komt vanuit het zuiden alweer bewolking binnen. Het RTL4 weerbericht meldt de meeste sneeuw 7-10 cm in een gebied van Overijssel tot de Achterhoek. Silvolde heeft 9 cm droge sneeuw. {sneeuwbedekkingskaart} Wij hebben dus uiteindelijk vrijwel het grootste sneeuwdek gekregen doordat het bij ons alleen droge sneeuw heeft gegeven.

21:00 uur: Dennis gaat op de terugweg en het is -3.5 graad in Zeddam. In Twente is het al -6, met een vrije val sinds de zon onder is. Er staat nog altijd een doorstaande snijdende noordoostenwind, ook in het witte wonder-Montferland. In Düsseldorf sneeuwt het opnieuw en uit het O-ZO komt nu opnieuw de bewolkingsgrens binnen.

Voor vannacht wordt verwacht dat er een gebied met zware sneeuwval vanuit Noord-Frankrijk richting ons land gaat bewegen en dit gaat ons land na middernacht bereiken. Ook dit hangt natuurlijk weer samen met een poging van de zachte lucht uit Frankrijk om onze streken te bereiken. Op tweede kerstdag kan het hierdoor in het uiterste zuiden en zuidoosten ook weer gaan ijzelen of mogelijk zelfs regenen.Vooral Oost-Brabant en delen van Limburg kunnen rekenen op zware sneeuwval met plaatselijk wel 10 cm. verse sneeuw. We denken allebei dat Zeddam en Milsbeek veel sneeuw mogen verwachten, op grond van de verwachtingen. Op tweede kerstochtend moet het dus ‘vollen bak’ staan te sneeuwen. Hopelijk een legendarisch pak sneeuw. Roel heeft afgelopen nacht slechts wat ijzel gehad en er ligt in Veldhoven nauwelijks sneeuw. Vanmorgen schommelde het kwik er rond 0 maar in de loop van de middag was hij eronder gezakt tot –2 graden op het moment.

Zondag 26 december, tweede kerstdag

Er is vannacht niets gevallen, in Zuid Nederland ook nauwelijks iets. Ze hebben er echt goed naast gezeten. Alleen Maastricht heeft 1 of 2 cm. sneeuw gehad. De nieuwe verwachting is dat de koude de hele week aanwezig blijft en dat tevens de kans op sneeuwbuien in de loop van de week gaat toenemen, omdat vooral in de bovenlucht veel koudere lucht tot onze omgeving gaat doordringen.. Voor vanmiddag werd mogelijk wat lichte sneeuw verwacht maar er is niets meer gevallen. Wel was de hemel grijs bij een NO-windje. Al met al is het de afgelopen 16 uur dus zwaar tegengevallen. In het Montferland werd vandaag overal gesleed. Er werd zelfs met surfplanken vanaf de Kale Jacob (80m N.A.P) naar beneden (20m N.A.P) gesurft. Bij de voormalige zandgroeve in Beek herleefden oude tijden. Er waren honderden mensen onderaan de helling. Joelende kinderen sleedden met spannende vaart van de hellingen naar beneden. In het bos waren vele wandelaars. Op de Galgenberg en Zandgat werd ook gesleed door enkele tientallen gezinnen. Ook in de omgeving van Milsbeek veel sneeuwpret. In het Reichswald waren zelfs mensen aan het langlaufen aan de luwzijde van de hoge heuvels. Daar lag net genoeg (een kleine decimeter). De maxima zijn vandaag een graad beneden het vriespunt gebleven. In Zeddam is het dus alweer de vierde ijsdag op een rij. Voor morgen wordt er een zich tot depressie ontwikkelende golf in het polaire front (scheiding zachte lucht Frankrijk en koude bij ons) over de Ardennen berekend en deze trekt dan vervolgens door naar Oost-Duitsland. Eerst vanuit het zuiden en later vanuit het oosten (zeer frappant, maar waar) probeert zachte lucht, ten zuiden van het polaire front respectievelijk achter het warmtefront van de depressie, ons land te bereiken. Dit gaat volgens de verwachtingen echter niet tot nauwelijks lukken. In het oosten en zuidoosten van het land gaat langdurig lichte tot matige sneeuw (teletekst pagina 707) vallen en alleen in het zuiden van Limburg is tijdelijk ijzel mogelijk. Aan de achterkant van de depressie gaat veel koudere lucht in de bovenlucht over ons land uitstromen (wordt als het ware door de depressie aangezogen) met daarin een grote kans op sneeuwbuien met maximumtemperaturen in het oosten (bij ons dus) rond het vriespunt. Opnieuw hoop dus op een dik pak sneeuw, bovenop de al bestaande laag, voor morgen en daarop een winters vervolg. Nu eerst zien, dan geloven. De 4^e ijsdag en 3^e sneeuwdekdag in Zeddam kan worden opgemaakt.

Woensdag 27 December

De ‘battle’ heeft een nieuwe vorm aangenomen. Het verwachte lagedrukgebiedje is inderdaad over de Ardennen aangekomen en daardoor is er dus een flinke golf in het front ontstaan dat al dagenlang de grens tussen de zachte lucht boven Frankrijk en de koude lucht in onze omgeving vormt. Hierdoor probeert de zachte lucht nu vanuit het oosten ons land binnen te komen, terwijl deze grote delen van Duitsland heeft veroverd. De verwachting was gisteren dat het grensgebied ergens in het westen van Duitsland zou liggen en dat er bij ons in het oosten langdurig sneeuw zou gaan vallen. De warme lucht blijkt dit keer echter weer sterker dan verwacht en is toch verder op weten te dringen naar ons land dan verwacht. In het oosten is hierdoor op geringe hoogte de zachte lucht binnengestroomd als gevolg van de schuine helling van het warmtefront. Ook het neerslaggebied is hierdoor verder naar het westen komen te liggen. Vanmorgen viel er sneeuw in Zeeland en deze neerslag breidde zich eigenlijk over vrijwel het hele land uit. Een heel klein beetje sneeuw viel er ’s morgens in Milsbeek en Wageningen, maar al snel ging daar de neerslag in ijzel over. In het uiterste oosten bleef het een groot deel van de dag droog. De temperatuur is akelig dicht bij het vriespunt gekomen, aangezien we bijna helemaal in de zachte lucht kwamen. Gelukkig kwam het warmtefront aan de grond net niet binnen, waardoor het net is blijven vriezen gedurende de hele dag. Hierdoor is het mooie landschap in ieder geval niet aangetast. Op enige hoogte kwam de relatief zachte lucht dus wel binnengelopen met positieve temperaturen op 1500 en op 3000 voet. In het westen was de temperatuur over de gehele diepte van de atmosfeer net negatief, zodat de neerslag daar geheel als sneeuw viel, geluksvogels aldaar. Het eerste deel van de middag activeerde de neerslagzone nog verder. Aan de westkant van de zone viel geruime tijd lichte tot matige sneeuw, aan de oostkant kwam zware ijzel voor {radar}. Door de geringe drukte en het goede rijgedrag op de wegen is het aantal aanrijdingen beperkt gebleven. Gedurende de middag lag de neerslagzone in een brede band vrijwel stationair van zuid-zuidwest naar noord-noordoost over het midden van het land. Op sommige plaatsen is 5 tot 10 cm gevallen. In Milsbeek is er vandaag gedurende de hele dag af en toe wat overwegend lichte ijzel gevallen. In Zeddam is het zelfs de hele ochtend en middag droog gebleven. Vanavond is de neerslagzone langzaam in beweging gekomen en de koude lucht gaat zoals al eerder werd verwacht eindelijk de zacht lucht verdrijven.

18:30 uur: Er wordt voor vanavond dan eindelijk toch nog wat lichte sneeuw verwacht i.p.v. de ijsregen hier in het oosten. Dit willen we nog wel eens zien. Het kwik is niet boven 0 geweest zodat de 4^e sneeuwdekdag en 5^e ijsdag een feit is.

In de Duitse bocht en het Sauerland heeft het stevig gedooid. Rond deze tijd valt er ook in Zeddam ijsregen (2 mm), waardoor het daar spekglad is geworden.

23.00 uur: De neerslag is in Milsbeek eindelijk geleidelijk aan over aan het gaan in sneeuw, maar wat gaat het traag. De neerslagzone is ook al sterk gedeactiveerd en er valt slechts nog zeer lichte sneeuw. In Wageningen is tijdens de namiddag- en avonduren nog 7 cm. verse sneeuw gevallen. Daar is de neerslag reeds uren eerder in sneeuw overgegaan en het ligt slechts een half uur rijden van Milsbeek af en slechts iets westelijker en tevens een stukje noordelijker. In het oosten vandaag dus langdurig ijzel en in Milsbeek 's avonds laat een klein beetje sneeuw.

Ook vandaag hing er de hele dag trouwens een donkere lucht boven de heuvels, tijdens de lage bewolking. Dit zal wel een soort van optisch gezichtbedrog zijn omdat het gereflecteerde licht, zoals boven de witte weilanden er ontbreekt. Daardoor lijkt de lucht boven het bos waarschijnlijk donkerder dan het is. De zachte lucht is in ieder geval vanaf vanavond geheel verdwenen. Het blijft tot volgend jaar kwakkel, in het oosten -1 tot 1 graad. De ‘battle’ is voorbij maar het winterse weer niet.

Donderdag 28 December

Na de ijzel van gisteren is het sneeuwgebiedje met de bijbehorende koude lucht pas in de vroege ochtend overgekomen in Zeddam en heeft nog 1 cm. achtergelaten. De kern van een vrij groot en vlak lagedrukgebied ligt net ten noorden van ons land (Denemarken) en er staat een westelijk briesje van over zee. De van oorsprong echt koude lucht, in de bovenlucht dus, is over het hele land uitgestroomd, eigenlijk pas voor het eerst deze winter. De battle is voorbij, nu maar afwachten of het weer nog iets in petto heeft tijdens de dagen voor het nieuwe jaar. Door de wind van over zee is de lucht onderin juist wel iets warmer geworden en aan het eind van de ochtend was er in Zeddam voor het eerst sinds dagen toch weer lichte dooi. De nieuwe temperatuurverdeling van de atmosfeer staat wel garant voor onstabiliteit en dus neemt de kans op sneeuwbuien toe. Vanmiddag viel er nog een lichte sneeuwbui in Zeddam. In Apeldoorn, waar Gijs vandaag is geweest, vielen er tijdens de middag enkele behoorlijke (natte) sneeuwbuien. Ook daar dooide het licht, met als gevolg dat de meeste sneeuw op de bomen verdween. In combinatie met het grauwe weer gaf dit een troosteloze aanblik, ook in Wageningen, waar onderstaande foto's zijn gemaakt. De dikke sneeuwlaag die gisteren was gevallen is al een stuk gesmolten. Zelfs op het hoogste stukje van de Veluwe heeft het deze middag even een klein beetje gedooid maar een groot deel van de sneeuwlaag was daar ’s avonds ook nog steeds op de bomen aanwezig. In Engeland hebben ze een dik pak sneeuw, arctische toestanden daar. Vooral Schotland gaat nu al een week gebukt onder de sneeuwval, soms in combinatie met een harde wind uit noordelijke richtingen.

Er was voor vandaag in Nederland de passage van een soort occlusiefrontje of trogje verwacht, waarbij tijdelijk enige sneeuw zou kunnen vallen. Vanavond ontwikkelde zich in dit systeempje echter compleet onverwachts een kleine, maar zeer venijnige depressie ten westen van Den Helder en deze trekt nu gedurende de avond en nacht via de wadden naar het noordoosten. Op de neerslagradar was plotseling een prachtige kleine krul te zien in de neerslagecho's {radar} en ook de satellietbeelden (dit is achteraf bijgecshreven!) mogen er zijn! {satellietbeeld}. En het waren nogal wat echo’s, want in de buurt van het laag ontstonden een groot aantal zware sneeuwbuien, die vooral in Drenthe en het waddengebied, maar ook in de andere noordelijke provincies huishielden. Heel even kwam het vanavond in Noord Holland tot stormkracht en de combinatie van harde wind en sneeuw leverde plaatselijk een chaos op. Ook over het midden van het land bevond zich om deze tijd (vanavond 23.00 uur) nog een buienlijntje met actieve sneeuwbuien. In Apeldoorn kwam de sneeuw even met bakken naar beneden en dit leverde in combinatie met de sterke wind die ook daar blies spektakel op. Er zijn daar in een smalle strook in korte tijd enkele centimeters sneeuw gevallen. De depressie is overigens echt heel klein. Het zuiden en oosten zijn gewoon helder en daar vroor het alweer enkele graden aan het eind van de avond bij slechts een briesje.

24.00 uur: In Zeddam is het helder en er komt juist tegen de verwachting in dan ook niets. Er ligt nog steeds een forse sneeuwlaag, zodat de 5^e sneeuwdekdag opgetekend kan worden. Voor een gesloten sneeuwdek moet 80 procent bedekt zijn. 1 keer in de 10 jaar valt er een pak van 20 cm en 1 keer in de 15 jaar 35 cm of meer. De Bilt had weer geen witte kerst. In de Eifel en Ardennen ligt trouwens weinig tot geen sneeuw.

Vrijdag 29 December, de chasedag

‘s Nachts is de bovenlucht steeds kouder geworden, aangeslingerd door de depressie van gisteravond die nu bij de Duitse bocht/Denemarken is gaan liggen. Hierdoor zijn en worden nog steeds vooral het westen en noorden van het land geteisterd door zware sneeuwbuien, waardoor er daar lokaal ruim 20 cm verse sneeuw ligt. Het lagedrukgebied boven Denemarken ligt vrijwel stationair en de koudste lucht moet in de bovenlucht nog altijd binnenstromen. Dit betekent een nog verder toenemende kans op winterse buien, of zeg maar sneeuwbuien, in heel het land. De koudste bovenlucht gaat als het goed is in de komende nacht naar de zaterdag toe passeren met tijdens de nacht dan ook het hoogtepunt van de sneeuwbuien. Afwachten, misschien dat er wel een spectaculair pak sneeuw gaat vallen. Voor vandaag werd overigens dooi voorspeld door en wind van zee, maar het kwik is nauwelijks boven nul gekomen, meer westelijk in het land ook gewoon door de zware sneeuwbuien. Vanmorgen lag er al een trog met geclusterde buien van Noord-Holland naar het noordoosten van het land. Vooral in Noord-Holland bevond zich een vrij groot neerslaggebied met plaatselijk (zeer) zware sneeuwval, waarbij volgens de berichten zelfs onweer werd waargenomen. In deze streek waren op de snelwegen weer grote files, vanwege het zware weer. Lokaal viel er zeer veel sneeuw in korte tijd. In Zeddam en ook in Milsbeek scheen vanmorgen volop de zon in een onbewolkte hemel maar de temperatuur kwam slechts rond 0. Er stond ook onverwachts weinig wind. 6^e sneeuwdekdag in ieder geval dus.. Dat de temperatuur veel minder opliep dan verwacht kwam waarschijnlijk mede door de geclusterde zware sneeuwbuien die over westelijk Nederland trokken. Zij transporteren heel veel kou naar het aardoppervlak vanuit de hoogte. De verwachting was dat de trog langzaam in zuidoostelijke richting zou gaan trekken. Na passage moest de wind gaan draaien van west naar noordnoordwest. De grootste buiencluster was aan het begin van de middag al boven de Veluwe te zien, maar het leek erop dat Zeddam hiervan niets zou krijgen (FOTO Dennis). We (Gijs en Dennis) besloten een ritje naar het noorden te maken, omdat Gijs toch nog naar zijn kamer in Wageningen moest. Een unieke gelegenheid dus om de buien tegemoet te rijden. We reden vanuit Zeddam via Zutphen in de richting van Deventer en we dachten eerst dat we de achterkant van het grote buiencluster, dat inmiddels een flink stuk naar het oosten was getrokken, nog net mee zouden kunnen pakken. Bovendien zagen we aan de achterkant van het gebied steeds nieuwe buien ontwikkelen die aan het gebied vastplakten, dus we hadden lange tijd hele goede hoop. Ondertussen werd echter duidelijk dat de buien zich niet zuidwaarts uitbreidden, maar zich noordwaarts terugtrokken. We waren zelfs al voorbij Deventer en de buien leken weer verder te zitten dan een half uur daarvoor. We besloten de achtervolging te staken te meer daar de buien hun grootste activiteit leken te verliezen. We namen een stukje van de A1 richting Hengelo en de dikte van het sneeuwdek nam hier snel toe. Dit bracht Dennis op het idee om eens de Sallandse heuvelrug (de Holterberg) op te rijden. Het bleek dat de buien van de avond ervoor (van bij Apeldoorn) zeer waarschijnlijk ook daar waren geweest en dat de buien van deze middag voordat wij daar kwamen ook enkele centimeters hadden achtergelaten. In totaal was er zeker wel zo'n 10 centimeter verse sneeuw gevallen en op het hoogste stukje van de rug bleef de temperatuur de hele middag net onder nul, dus het was helemaal bovenop echt een sprookjeslandschap. Gijs kon zich niet meer herinneren hier in Nederland zo'n dik pak te hebben gezien {foto’s}. Ook zijn de restanten van de achtervolgde winterse buien zijn op enkele foto’s te zien aan de horizon. Er lag een dikke sneeuwlaag op de takken.

Er lag zo’n 20 cm bestaande uit ongeveer 10 cm oude sneeuw. De ijzellaag (3mm ongeveer) van afgelopen Woensdag kon je prachtig terugvinden en deze scheidde de oude van de jonge sneeuw. Bovenop de ijzellaag lag ook weer ongeveer 10 cm verse sneeuw die gisteren, vannacht en vandaag gevallen is. Om ons heen konden we heel Overijssel overzien met ten oosten, westen en noorden uitdovende sneeuwbuien. Al met al een prachtige belevenis! Tegen 17:00 uur zijn we naar Wageningen gereden met richting de Betuwe tijdens de schemering uitzicht op een sneeuwbuitje (ijskap met aambeeld). In het westen hingen nieuwe voorbodes van buien. ‘s Avonds gaf de radar een groot sneeuwgebied aan met matige sneeuw (de radar kan sneeuw niet goed waarnemen) over met name het rivierengebied. Hieruit zou vanavond her en der 10 tot 15 cm kunnen vallen. We hadden voor onszelf gegeten en we wachtten de buien in Wageningen nog even af. Rond 21.00 uur begint het inderdaad te sneeuwen. Met de lichte sneeuw rijden we naar Duiven en in matige sneeuw van Duiven naar Zeddam. We blijken daar net in een actief stukje te hebben gezeten. Na een korte sneeuwbui wordt het in Zeddam weer zo goed als droog. Gijs besluit dan terug naar Milsbeek te rijden. Hij moet min of meer tegen de trekrichting van de buien in en als de radar ons eerder niet heeft voorgelogen, dan krijgt hij nog de nodige sneeuw onderweg. Dit is inderdaad het geval, want na enkele kilometers begint het alweer flink te sneeuwen en tot Kleve wordt dit eigenlijk alleen maar erger. In Kleve ligt zelfs op de weg al zo'n 5 centimeter versgevallen sneeuw en de sneeuw komt er in combinatie met een harde wind met bakken uit de lucht. Er vallen enorme vlokken van naar schatting wel 3 tot 5 centimeter doorsnede. Het is korte tijd echt zware sneeuwval, zoals Gijs die in zijn leven niet vaak heeft gezien {radar}. De hele weg tot aan Milsbeek moet hij verder stapvoets rijden. In Milsbeek zelf is tijdens het uur ervoor al zo'n 4 cm. sneeuw gevallen en het sneeuwt er dan nog steeds flink. De berichten gaven eerder vanavond voor met name het midden van het land plaatselijk ruim 10 centimeter verse sneeuw aan. In het noorden en westen dooit het 1 tot 4 graden en de stroming gaat geleidelijk naar noordwest ruimen. Toch gaan we beide van droge sneeuw(buien) gedurende de hele nacht uit, mede omdat de (model)verwachtingen voor het binnenland en zeker voor het zuidoosten lichte vorst aangeven. De radar geeft om 24.00 uur een langgerekt oost-west georiënteerd neerslaggebied over het rivierengebied aan en Milsbeek lijkt voorlopig aan de koude kant (dus de zuidkant) te blijven zitten met ruime perioden van soms matige tot zware sneeuwval. Het lijkt wel bijna zeker dat we morgen flink kunnen sleeën op de stuwwallen bij Milsbeek, of er moet wel iets geks gebeuren. De oost-west georiënteerde buienlijn heeft in Zeddam vanavond slechts 2 cm sneeuw gebracht. Hierna is echter de temperatuur vannacht boven 0 opgelopen.

Zaterdag 30 december

In de loop van de nacht viel echter tegen de verwachting in het hele land de dooi in. De hogere temperaturen in het noordwesten hadden zich dus tegen de verwachting in toch over het hele land uitgebreid, wel een typisch, maar schijnbaar moeilijk te verwachten, fenomeen. Vanochtend vielen er nog enkele pittige natte sneeuwbuien, maar deze zorgden eerder voor een versnelde afbraak van het sneeuwdek dan voor enige opbouw. Het zag er buiten behoorlijk troosteloos uit. De laatste hoop op een echt heel erg dik sneeuwdek in onze omgeving tijdens deze winterse periode is dus verkeken. Drie keer net niet echt dik dus, maar wel een zeer boeiende periode.

Inmiddels is in dit verband praktisch zeker geworden dat de echte dooi vlak na nieuwjaar in gaat vallen, iets wat de meeste modellen al de hele week eigenlijk al aangaven. Frappant hoe modellen kunnen worstelen met de korte termijn en dan toch steeds weer op een lijn zitten voor de lange termijn.

In Groesbeek heeft afgelopen nacht toch nog tijdelijk 12 cm. gelegen, het dikste pak sneeuw sinds een dag in 1991. De rest van vandaag volgde rustig weer met in de middag lichte dooi en tijdens de nacht een klein beetje vorst. Nog steeds is er in Zeddam een sneeuwbedekking van meer dan 80% aanwezig, de zevende sneeuwdekdag dus.

Afsluiting eerste winterperiode:

Ook op Zondag is het weer rustig en het heeft weinig zin die dag apart te beschrijven. In Zeddam is het wel de achtste sneeuwdekdag van de winter die tot nu toe slechts één winterse periode heeft gekend en de temperatuur weet maar nauwlijks boven nul te komen overdag.

Vlak na nieuwjaar zou alsnog de echte dooi, zonder veel winterse ellende, ons land overmeesteren, maar dit had al lang niets meer met de 'battle der lage landen' te maken. (satellietbeeld dooidepressie). Ook Dennis kreeg in het Sauerland, waar hij zat om te skiën genadeloos de dooi om zijn oren {dooifront Afrika-Noorwegen gijs-pc.}, zodat er ook daar weinig winterpret meer was.

Al met al heeft er dus in Nederland in behoorlijk wat gebieden tijdelijk meer dan 20 cm gelegen tijdens de afgelopen week tot anderhalve week. In Zeddam maximaal 10 cm.

In Nederland was het de hele week na deze winterperiode rond of boven de 10 graden. Aan het eind van de volgende week werd echter weer kouder weer voorspeld. Opvallend was nog vrijdag 5 Januari met een tijdelijke sneeuwstorm in het Sauerland. Er viel die morgen 40 mm op de Kahler Asten. Eerst viel 15 mm regen, toen 10 cm sneeuw , vervolgens weer 15 mm regen en de temperatuur slingerde van +5 naar -2 graden en weer omhoog! Waarschijnlijk was dat daar niet eens ongewoon, maar voor Nederlandse weerliefhebbers een hele gebeurtenis. Op deze dag is er ook in Nederland tussen de 10 en 30 mm. gevallen {radar}.

De tweede winterse periode...